İshal, sindirim sisteminin bozulması sonucu ortaya çıkan ve günlük hayatımızı önemli ölçüde etkileyen bir durumdur. Farklı faktörlere bağlı olarak gelişebilen ve bağırsak sağlığımızda oldukça önemli olan probiyotikler ishal tedavisinde önemli bir rol oynayabilir. Probiyotikler, yeterli miktarlarda uygulandığında sağlık yararları sağlayan canlı mikroorganizmalar olan probiyotikler, ishal tedavisinde umut vadeden bir yaklaşım olarak görülmektedir. (Allen. J. S., et al 2010)

Bu blog yazısında ishalin nedenlerini, probiyotiklerin bu sorunda bağırsak sağlığına nasıl fayda sağladığını ve hangi probiyotik takviyelerinin daha etkili olduğunu inceleyeceğiz. İki spesifik probiyotik türü olan Akkermansia muciniphila ve Bifidobacterium bifidum'un ishal ve bağırsak sağlığı üzerindeki olası etkilerine odaklanmaktadır. Ayrıca, probiyotiklerin ishal dışında sağlığımıza sağladığı diğer faydalardan da bahsedeceğiz.

İshal Nedir?

İshalin Tanımı ve Belirtileri

İshal sık ve sulu dışkılama ile karakterize edilen yaygın bir gastrointestinal bozukluktur. İshal tanımı gereği, bağırsak hareketlerinin artması ve dışkının sıvı kıvamında olması ile karakterizedir. İshal belirtileri arasında ani başlayan karın ağrısı, kramplar, acil dışkılama ihtiyacı ve dehidrasyon bulunur. Bu yaygın belirtiler, ishalin etkisiyle vücutta su ve elektrolit dengesinin bozulmasından kaynaklanır. Ayrıca, ateş, bulantı ve kusma gibi ek belirtiler de ortaya çıkabilir. (Diarrhoeal Disease, World Health Organization)

İshal Nedenleri

İshal neden olur sorusuna gelecek olursak; genellikle enfeksiyonlar, gıda intoleransları, ilaçlar veya altta yatan tıbbi durumlar gibi çeşitli faktörler ishalin yaygın nedenleri arasındadır. İshal nedenlerinin belirlenmesi tedavi açısından kritik öneme sahiptir. (Diarrhoeal Disease, World Health Organization)

• Enfeksiyonlar

  İshalin sebepleri arasında en yaygın olanı enfeksiyonlardır. Bakteriyel, viral veya parazitik enfeksiyonlar bağırsakları etkileyerek ishal yapabilir. Yaygın bakteriyel enfeksiyon etkenleri arasında E. coli, Salmonella, Shigella, ve Campylobacter bulunur. Rotavirüs, norovirüs gibi virüsler de ishalin başlıca nedenlerindendir.(Guerrant. R. L., et al 2001)

• Gıda Zehirlenmesi

  Kirli veya bozulmuş yiyecekler tüketildiğinde, bu gıdalarda bulunan toksinler ishal yapabilir. Gıda zehirlenmesi, hızlı başlangıçlı ve şiddetli ishal ile karakterizedir. (Guerrant. R. L., et al 2001)

• İlaç Kullanımı

  Bazı ilaçlar, özellikle antibiyotikler, bağırsak mikrobiyotasını bozarak ishal yapabilir. Antibiyotikler, yararlı bakterileri öldürerek bağırsak dengesini bozar ve antibiyotikle ilişkili ishal (AAD) gelişebilir. (Guerrant. R. L., et al 2001)

• Gıda Duyarlılıkları

  Bazı bireyler, belirli gıdalara karşı hassasiyet geliştirebilir. Gluten, fruktoz veya yapay tatlandırıcılar gibi maddeler hassasiyeti olan kişilerde ishale neden olabilir. İshalin sebepleri arasında gıda duyarlılıkları önemli bir yer tutar. (Gibson. P. R., et al 2010)

• Kronik Hastalıklar

  Crohn hastalığı, ülseratif kolit, irritabl bağırsak sendromu (IBS) gibi kronik bağırsak hastalıkları da ishal sebepleri arasındadır. Bu hastalıklar, bağırsak iltihaplanmasına ve kronik ishal ataklarına yol açabilir. (Baumgart. D. C., et al 2012)

Yetişkinlerde İshal Nedenleri

Yetişkinlerde ishal; enfeksiyona bağlı, gıda intoleransları, ilaçlar ve stres gibi çeşitli nedenlerden kaynaklanır. Viral enfeksiyonlar, özellikle rotavirüs ve norovirüsler, ishalin başlıca nedenlerindendir. Ayrıca, bakteriyel enfeksiyonlar ve parazitler de sindirim sistemini etkileyerek ishal yapabilir. Gıda intoleransları, özellikle laktoz ve gluten, sindirim problemlerine yol açarak ishal riskini artırabilir. Antibiyotik kullanımı, bağırsak mikrobiyotasını bozarak ishalin bir başka sebebi olabilir. (Nemeth. V., et al 2022)

Çocuklarda İshal Nedenleri

Çocuklarda ishal, genellikle birkaç farklı nedenden kaynaklanabilir ve ebeveynler için endişe verici bir durum olabilir. En yaygın nedenlerden biri viral enfeksiyonlardır; özellikle rotavirüs ve norovirüsler yer alır. Ayrıca, bakteriyel enfeksiyonlar ve parazitler de ishalin bir diğer yaygın sebebidir. Gıda intoleransları, özellikle laktoz intoleransı, çocuklarda ishalin sık bir nedenidir; süt ve süt ürünleri sindirildiğinde bu tür intoleranslar sindirim sorunlarına yol açabilir. Antibiyotik kullanımı, bağırsak mikrobiyotasını bozarak ishal riski oluşturabilir. Stres ve anksiyete gibi duygusal faktörler de çocuklarda ishalin tetikleyicisi olabilir. (Nemeth. V., et al 2022)Akut ishalli çocuklarda yapılan bir çalışmada, B. bifidum takviyesinin, plaseboya kıyasla ishalin süresini ve şiddetini önemli ölçüde azalttığı bulunmuştur. (Sur. D., et al 2010)

Bağırsak Mikrobiyotasının İshaldeki Rolü

Bağırsak mikrobiyotası, bağırsak sağlığının ve işlevinin korunmasında çok önemli bir rol oynar. Patojenlere karşı bir bariyer görevi görür, bağışıklık yanıtlarını düzenler ve bağırsak zarını besleyen ve genel sağlığa katkıda bulunan kısa zincirli yağ asitleri (SCFA'lar) gibi temel metabolitleri üretir. (Layunta. E., et al 2023)

İshal sırasında bağırsak mikrobiyotasının bozulması, enfeksiyonlara, iltihaplanmaya ve bozulmuş besin emilimine karşı artan duyarlılığa yol açarak bu işlevleri tehlikeye atabilir. (Feng. C., et al 2021)

İshal Nasıl Geçer? İshalin Tedavi Yöntemleri

İshal, vücudun normal sindirim düzeninin bozulması sonucu ortaya çıkan bir durumdur. İshal tedavisi, durumun ciddiyetine göre değişebilir, ancak çoğu ishal evde uygulanabilecek çözümlerle yönetilebilir.

• Sıvı Tüketimini Artırmak

  İshal sırasında vücut çok fazla sıvı kaybeder, bu da dehidrasyona yol açabilir. Bu nedenle, bol su, elektrolit içeren sıvılar (oral rehidrasyon çözeltileri) tüketmek önemlidir.(Diarrhoeal Disease, World Health Organization)

• Probiyotik Kullanımı

  Probiyotikler, bağırsak mikrobiyotasını düzenlemeye yardımcı olur ve ishali hafifletmede etkili olabilir. Probiyotik içeren gıdalar tüketilebilir veya probiyotik takviyeleri kullanılabilir. (Allen. S. J., et al 2010)

• Hafif Besinler Tüketmek

  İshal sırasında sindirimi kolay, hafif besinler tercih edilmelidir. Muz, pirinç, elma püresi ve gibi yiyecekler önerilir. Yağlı, baharatlı ve lifli yiyeceklerden kaçınılmalıdır. (Churgay. C. A., et al 2012)

• Doktora Danışmak

  Eğer ishal 48 saatten uzun sürerse, yüksek ateş, şiddetli karın ağrısı veya kanlı dışkı gibi belirtiler varsa, mutlaka bir sağlık profesyoneline başvurulmalıdır.(Ochoa. B., et al 2012)

İshalin Önlenmesi

İshal, çeşitli nedenlerle ortaya çıkabilen yaygın bir sindirim sorunudur. İshali önlemek için alınabilecek önlemler şu şekilde sıralanabilir:

• Hijyen Kurallarına Dikkat Etmek

  El yıkama, ishal önleme yöntemleri arasında en etkili olanıdır. Özellikle yemek hazırlamadan önce ve tuvalet sonrası ellerin su ve sabunla iyice yıkanması gerekmektedir. Aynı şekilde, yemek hazırlığı ve tüketimi sırasında kullanılan mutfak araçlarının temizliği de önemlidir. (Perez. V., et al 2011)

• Sağlıklı Beslenme

  Sağlıklı ve dengeli beslenme, bağırsak sağlığını koruyarak ishal riskini azaltabilir. Taze sebze ve meyveler, tam tahıllar, probiyotik içeren gıdalar gibi besinler tüketilmelidir. İshalden korunma için iyi pişmiş ve iyi saklanmış gıdalar tercih edilmelidir. (Slavin. J., et al 2013)

• Stres Yönetimi

  Stresin bağırsak sağlığı üzerindeki etkileri dikkate alındığında, stres yönetimi ishalin önlenmesinde önemli bir faktördür. Yoga, meditasyon, düzenli egzersiz gibi stres azaltıcı aktiviteler bağırsak sağlığını destekleyebilir.(Bhatia. V., et al 2005)

Antibiyotiklerin Bağırsak Sağlığı ve İshal Üzerindeki Etkisi

Antibiyotikler, bakteriyel enfeksiyonları tedavi etmek için kullanılan güçlü ilaçlardır. Ancak, bağırsak sağlığı üzerinde önemli yan etkilere neden olabilirler. Antibiyotiklerin bağırsak sağlığı ve ishal üzerindeki etkilerine bağırsak mikrobiyotasının bozulması, bağırsak bariyer fonksiyonunun bozulması ve ishal gelişimi örnek olarak verilebilir. (Safdar. N., et al 2021)

• Bağırsak Mikrobiyotasının Bozulması

  Antibiyotikler, patojenik (hastalık yapıcı) bakterileri öldürmenin yanı sıra, yararlı bağırsak bakterilerini de etkiler. Bu durum, bağırsak mikrobiyotasının dengesinin bozulmasına ve çeşitli sindirim sorunlarına yol açabilir. Clostridium difficile enfeksiyonu gibi ciddi durumlar da bu dengenin bozulması sonucu ortaya çıkabilir. (Safdar. N., et al 2021)

• İshalin Gelişimi

  Antibiyotik kullanımı, bağırsak mikrobiyotasının değişmesine neden olarak ishalin ortaya çıkmasına yol açabilir. Antibiyotikle ilişkili ishal (Aİİ), antibiyotik tedavisi sırasında veya sonrasında görülebilir ve genellikle hafif seyreder. Ancak bazı durumlarda, bu ishal şiddetli olabilir ve tıbbi müdahale gerektirebilir. (Krejs. G. J., et al 1998)

• Bağırsak Bariyer Fonksiyonunun Bozulması

  Antibiyotikler, bağırsak epitel hücrelerinin zarar görmesine ve bağırsak bariyer fonksiyonunun bozulmasına neden olabilir. Bu durum, bağırsak geçirgenliğinin artmasına ve zararlı maddelerin kana geçişine yol açabilir.(Guarner. F., et al 2020)

Probiyotikler ve İshal

Probiyotik Nedir?

Probiyotik tanımı, Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ve Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) tarafından, "yeterli miktarda alındığında konakçıya sağlık faydası sağlayan canlı mikroorganizmalar" olarak yapılmıştır. Genellikle bağırsak sağlığını desteklemek amacıyla kullanılan probiyotikler, fermente gıdalarda doğal olarak bulunabilir veya takviye şeklinde alınabilir. Probiyotikler, çeşitli mekanizmalar ile sindirim sağlığını destekler ve çeşitli sağlık sorunlarının önlenmesine veya hafifletilmesine yardımcı olur. (Guarner. F., et al 2014)

Probiyotiklerin Faydaları

Probiyotikler, bağırsak sağlığını destekleyen ve genel sağlık üzerinde olumlu etkileri olan yararlı mikroorganizmalardır. Probiyotiklerin faydaları ve probiyotiklerin sağlığa etkilerini aşağıdaki gibi sıralayabiliriz;

• Sindirim Sistemi Sağlığı

  Probiyotiklerin yararları arasında en bilinenlerden biri sindirim sistemi sağlığını desteklemeleridir. Probiyotikler, bağırsak mikrobiyotasını dengeleyerek sindirim süreçlerini düzenleyebilir, ishal ve kabızlık gibi sorunları azaltabilir bu sayede genel bağırsak sağlığını korur.(Mulligan. C., et al 2018)

• Bağışıklık Sistemi Desteklenmesi

  Probiyotiklerin sağlığa etkileri arasında bağışıklık sistemini geliştirme de bulunmaktadır. Probiyotikler, bağışıklık hücrelerinin işlevini destekler ve patojenlerle savaşmada vücudun direncini artırmaya yardımcı olur.(Latif. A., et al 2023)

• Laktoz İntoleransının Yönetimi

  Probiyotikler, laktozu sindiren enzimler üreterek laktoz intoleransı olan bireylerde sindirimi kolaylaştırabilir Bu, laktoz intoleransı belirtilerini azaltarak yaşam kalitesini artırabilir. (Szilagyi. A., et al 2015)

Probiyotiklerin yararları, sindirim sistemi sağlığından bağışıklık desteğine, mental sağlıktan cilt sağlığına kadar geniş bir yelpazeye yayılmaktadır. Probiyotiklerin düzenli kullanımı, genel sağlık üzerinde olumlu etkiler sağlayabilir.(Guarner. F., et al 2014)

Probiyotikler İshale İyi Gelir mi?

Evet, probiyotikler ishale karşı etkili bir tedavi yöntemi olarak öne çıkmaktadır. İshal, genellikle bağırsak mikrobiyotasındaki dengesizlikten kaynaklanabilir ve probiyotikler bu dengesizliği gidererek bağırsak sağlığını destekleyebilir. Özellikle enfeksiyonlara bağlı ishal vakalarında, probiyotikler zararlı mikroorganizmaların büyümesini engelleyerek ve bağışıklık sistemini güçlendirerek semptomların süresini ve şiddetini azaltabilir. Ayrıca, ilaç kullanımı sonucu gelişen ishalde de probiyotiklerin faydalı olduğu bilinmektedir. (Allen. S. J., et al 2010)

İshal Tedavisinde Probiyotikler

Probiyotikler, bağırsak sağlığını destekleyen yararlı mikroorganizmalardır ve ishal tedavisinde olumlu sonuçlar verebilirler. İshal ve probiyotik ilişkisi, çeşitli araştırmalar ve klinik çalışmalarla desteklenmiştir. (Allen. S. J., et al 2010)

Probiyotikler, özellikle akut ishal tedavisinde yararlı olabilir. Araştırmalar, ishal için probiyotik kullanımının ishal süresini kısalttığını ve semptomların şiddetini azalttığını göstermiştir. Özellikle çocuklarda rotavirüs kaynaklı ishalde probiyotiklerin yararlı olduğu kanıtlanmıştır.(Allen. S. J., et al 2010)

Antibiyotik kullanımı, bağırsak mikrobiyotasını bozarak ishale neden olabilir. İshal tedavisinde probiyotikler, antibiyotikle ilişkili ishalin (Aİİ) hafifletilmesinde etkilidir. Probiyotikler, yararlı bakterilerin yeniden çoğalmasını destekler ve bağırsak dengesini korumaya yardımcı olur. (Hempel. S., et al 2012)

Seyahat sırasında farklı koşullar nedeniyle ishal gelişebilir. Probiyotik takviyeleri, seyahat ishali riskini azaltmada ve semptomları hafifletmede etkili olabilir. İshal için probiyotiklerin kullanımı, özellikle seyahat edenler için önerilmektedir.(McFarland. L., et al 2007)

Probiyotiklerin ishal tedavisindeki rolü, hem akut hem de kronik ishal vakalarında önemli faydalar sağlamaktadır. İshal ve probiyotik ilişkisi, probiyotiklerin bağırsak mikrobiyotasını düzenleyici etkisi sayesinde ishalin önlenmesi ve tedavisinde etkili bir strateji sunar.(Ringel. Y., et al 2013)

İshal için Hangi Probiyotikler Kullanılır?

Bağırsak sağlığı için en iyi probiyotikler, doğru seçildiğinde ve düzenli kullanıldığında, sindirim sağlığını destekleyerek ishalin yönetiminde önemli katkılar sağlayabilir.

• Bifidobacterium Bifidum ve İshal Yönetimi

  Bifidobacterium bifidum, insan mikrobiyotasının ortak bir sakinidir ve sindirim sağlığı sağlığını desteklemede en iyi probiyotik bakteriler arasındadır. Bu probiyotik, antibiyotiğe bağlı ishal (Aİİ) ve enfeksiyöz ishal dahil olmak üzere çeşitli ishal türlerini önleme ve ishal tedavisindeki rolü için kapsamlı bir şekilde incelenmiştir.

  B. bifidum'un, antimikrobiyal maddeler üreterek ve besinler ve bağlanma bölgeleri için rekabet ederek patojenik bakterilerin büyümesini engelleyebileceği gösterilmiştir. Ek olarak, anti-enflamatuar sitokinlerin üretimini teşvik ederek ve bağışıklık hücrelerinin aktivitesini artırarak bağışıklık tepkilerini modüle edebilir. Bu mekanizmalar, B. bifidum'un ishalin süresini ve şiddetini azaltmada etkili olabileceğini düşündürmektedir. (Yang. B., et al 2021)

• Akkermansia Muciniphila ve İshal Yönetimi

  Akkermansia muciniphila, musin ve sıkı bağlantı proteinlerinin üretimini artırarak bağırsak bariyer fonksiyonunu geliştirdiği gösterilmiştir. Ek olarak, asetat ve propiyonat gibi anti-enflamatuar özelliklere sahip ve bağırsak iyileşmesini teşvik edebilen KZYA'lar üretir. Bu mekanizmalar, Akkermansia muciniphila'nın ishal semptomlarını hafifletmeye ve bağırsak sağlığını geri kazanmaya yardımcı olabileceğini düşündürmektedir.(Carlos. D., et al 2022)

Seyahat Sırasında İshal ve Probiyotikler

Seyahat sırasında ishal ve probiyotikler hakkında bilinçli olmak, seyahatinizin keyifli ve sağlıklı geçmesini sağlar. Probiyotiklerin düzenli kullanımı ve hijyen kurallarına dikkat etmek, ishal riskini önemli ölçüde azaltabilir.

• Bol Sıvı Tüketin:Dehidrasyonu önlemek için su, elektrolit içecekleri ve çorba gibi sıvıları bolca tüketin.(Masento. N. A., et al 2014)

• Hafif Gıdalar Tercih Edin:Muz, pirinç, elma püresi ve kızarmış ekmek gibi sindirimi kolay gıdalar tüketin.(Jantz. K., et al 2023)

• Probiyotik Alımına Devam Edin:Probiyotik takviyelerini almaya devam ederek bağırsak mikrobiyotanızı destekleyin.(McFarland. L., et al 2007)

• Doktorunuza Danışın:İshal şiddetliyse veya uzun süre devam ediyorsa bir doktora danışın.

İshal Sonrası Bağırsak Mikrobiyota Nasıl Düzeltilir?

İshal, bağırsak mikrobiyotasının dengesini bozarak sindirim sistemi sağlığını olumsuz etkileyebilir. İshal sonrası bağırsak mikrobiyotasını düzeltmek için probiyotik takviyeleri ve prebiyotikler ile mikrobiyota desteği sağlamak önemlidir.Aynı zamanda dengeli ve çeşitli beslenmek, şeker ve işlenmiş gıdalardan uzak durmak önemlidir. (Conlon. M.A., et al 2014)

Stres, bağırsak sağlığını olumsuz etkileyebilir. Stres yönetimi, bağırsak mikrobiyotasının düzeltilmesinde önemli bir rol oynar. Yoga, meditasyon, derin nefes alma gibi stres azaltıcı teknikler kullanılabilir. (Bhatia. V., et al 2005)

Doğru Beslenme ve İshal Yönetimi

İshal durumunda doğru beslenme, hem bağırsak sağlığını destekler hem de iyileşme sürecini hızlandırır. İshal beslenme stratejileri, bağırsak mikrobiyotasını dengelemek ve vücudu gerekli besinlerle desteklemek amacıyla belirlenmiştir. İşte ishalde ne yenir sorusuna yanıt olabilecek beslenme önerileri:

BRAT diyeti (İngilizce "Banana, Rice, Applesauce, Toast" kelimelerinin baş harflerinden oluşur), mide ve bağırsak rahatsızlıkları geçiren kişilere önerilen bir beslenme planıdır. Bu diyet, mideyi yatıştırmak ve sindirim sistemini zorlamadan besin alımını sağlamak amacıyla tasarlanmıştır. BRAT diyeti genellikle ishal, mide bulantısı veya kusma gibi gastrointestinal sorunlar yaşayan hastalar için kullanılır.

BRAT diyetinde yer alan yiyecekler şunlardır:

Muz (Banana): Potasyum açısından zengin olup, elektrolit dengesini sağlar.

Pirinç (Rice): Dirençli nişasta içeriği ile ishal yönetiminde destekleyicidir.

Elma Püresi (Applesauce): Pektin içerir, bu da bağırsak hareketlerini düzenlemeye yardımcı olur.

Kızarmış ekmek (Toast): Sindirimi kolay bir karbonhidrat kaynağıdır. (Beers. S., 2021)

• Probiyotik ve Prebiyotik Gıdalar

  Probiyotikler, yararlı bakterileri içeren fermente gıdalarda bulunur. Prebiyotikler ise yararlı bakterilerin besin kaynağıdır. Bu tür besinler, sağlıklı bağırsak mikrobiyotası için beslenme düzenine dahil edilmelidir. (Sen. S., et al 2022)

• Lifli Gıdalar

  Diyet değişiklikleri ile ishal yönetimi, çözünür lifli gıdaların tüketimi sayesinde bağırsak hareketlerini düzenleyerek ve dışkıyı katılaştırarak etkili bir şekilde sağlanabilir. Çözünür lifler, suyla temas ettiğinde jel benzeri bir madde oluşturarak dışkıyı katılaştırır. Yulaf ezmesi, elma, muz, havuç, bezelye ve fasulye gibi yiyecekler bu süreci destekler. (Anderson. J. W., et al 2009)

• Yağlı ve İşlenmiş Gıdalardan Kaçınma

  Yağlı ve işlenmiş gıdalar, sindirim sistemini zorlayabilir ve ishal semptomlarını kötüleştirebilir. Bu tür gıdalardan kaçınarak, bağırsakları rahatlatmak ve iyileşmeyi hızlandırmak mümkündür. (How Fat Affects Your GI Tract, Orlando Health)

Su ve Elektrolit Dengelemesi

İshal, vücudun büyük miktarda sıvı ve elektrolit kaybetmesine neden olur, bu da dehidrasyona ve diğer sağlık sorunlarına yol açabilir. İshalde su tüketimi ve elektrolit dengesini korumak, iyileşme sürecinde hayati öneme sahiptir. (Sahota. G., et al 2015)

İşte ishal sırasında su ve elektrolit dengesinin nasıl korunacağına dair öneriler:

• Bol Su Tüketimi

  İshal sırasında vücudun kaybettiği sıvıyı yerine koymak için bol su içmek sürecin daha kolay yönetilmesini sağlar.. İshalde su tüketimi, dehidrasyonu önlemek ve vücudun normal fonksiyonlarını sürdürebilmesi için gereklidir. Gün boyunca sık sık su içmek, kaybedilen sıvıyı geri kazanmaya yardımcı olur.(Sahota. G., et al 2015)

• Elektrolit İçeren Sıvılar

  İshal sırasında sadece su içmek yeterli olmayabilir; elektrolit dengesinin korunması da önemlidir. Elektrolit içeren içecekler, spor içecekleri veya oral rehidrasyon çözeltileri, ishal elektrolit dengesi için önerilir. Bu içecekler, sodyum, potasyum ve diğer önemli mineralleri geri kazandırır.(Anigilaje. E. A., 2018)

• Besinlerle Elektrolit Takviyesi

  Potasyum, sodyum ve magnezyum gibi mineraller açısından zengin besinler tüketmek de önemlidir. Muz, patates, pirinç, sarımsak ve hindistancevizi suyu gibi besinler, ishal elektrolit dengesi için faydalıdır. Bu besinler, doğal yollarla elektrolit seviyelerinin korunmasına yardımcı olur.(Stephen Y., et al 2023)